EMDR bij PMDD: Trauma Verwerken en Triggers Verminderen

Wat is EMDR?

EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) is een evidence-based traumatherapie ontwikkeld door Francine Shapiro. Oorspronkelijk voor PTSS, nu ook in studies effectief bij diverse problemen waaronder trauma-gerelateerde PMDD-verergering.

Hoe werkt EMDR?

Principe: Trauma blijft "vastzitten" in hersenen als niet-verwerkte herinnering. EMDR helpt deze herinnering te verwerken door:
• Bilaterale stimulatie (oogbewegingen, tikjes, geluiden)
• Her-activeren traumaherinnering in veilige context
• Herverwerken met nieuwe, adaptieve informatie

Resultaat: Herinnering verliest emotionele lading, symptomen verminderen.

EMDR en PMDD: De Link

Wanneer is EMDR zinvol bij PMDD?

1. PMDD + PTSS (Post-Traumatische Stress Stoornis)
• Trauma en PMDD versterken elkaar
• Hormonale veranderingen triggeren trauma-herinneringen
• EMDR voor trauma vermindert ook PMDD-intensiteit

2. PMDD + Jeugdtrauma
• Misbruik, verwaarlozing, emotionele traumatisering
• PMDD activeert oude pijnlijke gevoelens
• Verwerken jeugdtrauma verlicht PMDD-erv aring

3. PMDD + Relationeel trauma
• Gewelddadige relatie (heden/verleden)
• Emotionele mishandeling
• PMDD verlaagt drempel voor hyperalertness

4. PMDD-gerelateerd trauma
• Traumatische ervaringen DOOR PMDD (zelfmoordpoging, psychose, relationeel geweld tijdens episode)
• Angst voor luteale fase ("PTSS van PMDD")
• EMDR vermindert anticipatieangst

Wanneer NIET EMDR?

• Geen trauma-geschiedenis → focus op CGT/DBT/medicatie
• Acute psychiatrische crisis → eerst stabiliseren
• Onvoldoende emotieregulatie → eerst DBT-vaardigheden leren

Het EMDR Proces voor PMDD

Fase 1-2: Voorbereiding (Sessie 1-3)

Anamnese:
• PMDD geschiedenis
• Trauma-inventarisatie
• Comorbiditeit (PTSS, depressie, angst)

Stabilisatie:
• Veilige plek visualisatie
• Grounding technieken
• Emotieregulatie vaardigheden (zoals DBT)

Belangrijke Cyclus-gerelateerde aanpassing:
• Geen EMDR tijdens luteale fase (te kwetsbaar)
• Plan sessies in folliculaire fase (dag 1-14)
• Bij onregelmatige cyclus: sessies flexibel plannen

Fase 3-6: Verwerking (Sessie 4-12+)

Targetformulering: Identificeer traumaherinneringen die PMDD verergeren.

Voorbeelden:
• "Ik ben 8 jaar en vader schreeuwt dat ik waardeloos ben"
• "Ik ben 25 jaar en partner slaat me tijdens ruzie"
• "Ik ben 30 jaar en word opgenomen na suïcidepoging tijdens PMDD-episode"

EMDR sessie:
• Focus op traumaherinnering
• Bilaterale stimulatie (oogbewegingen of tikjes)
• Laat gedachten/gevoelens vrij stromen
• Herhalen tot herinnering "neutraal" voelt

Sets: 30-60 seconden oogbewegingen, evalueren, herhalen.

Fase 7-8: Afsluiting en Evaluatie

Check: Is trauma verwerkt?
• Herinnering oproepen → geen/weinig emotionele lading
• Nieuwe adaptieve gedachte ("Ik overleef dit, ik ben sterk")

Generalisatie: Effect merken in dagelijks leven, inclusief luteale fase.

EMDR voor Specifieke PMDD-Trauma Situaties

Situatie 1: Angst voor Luteale Fase

Probleem: "Elke maand ben ik doodsbang dat het weer begint."

EMDR target: Ergste PMDD-episode uit verleden Uitkomst: Herinnering verliest kracht → minder anticipatieangst

Situatie 2: Schuldgevoelens over PMDD-Gedrag

Probleem: "Ik schreeuwde tegen mijn kinderen, ik ben een monster."

EMDR target: Specifieke gebeurtenis (bijv. schreeuwen tegen kind tijdens episode) Uitkomst: Zelfvergeving, onderscheid maken tussen PMDD-symptoom en identiteit

Situatie 3: Relationeel Trauma Getriggerd door PMDD

Probleem: Partner's toon herinnert aan misbruikend ouder → PMDD maakt dit erger

EMDR target: Oorspronkelijk trauma (ouder) Uitkomst: Trigger vermindert → ook tijdens luteale fase minder reactief

EMDR Combineren met Andere Behandelingen

EMDR + SSRIs

Ideaal: SSRI stabiliseert stemming, EMDR verwerkt trauma Timing: Stabiel op SSRI (2-3 maanden) voordat EMDR start

EMDR + CGT/DBT

Eerst: CGT/DBT voor emotieregulatie en copingvaardigheden Dan: EMDR voor trauma-verwerking Volgorde belangrijk: eerst stabiliteit, dan verwerking

EMDR + Leefstijl

Ondersteunend:
• Goede slaap essentieel (verwerking gebeurt deels in slaap)
• Beweging kan helpen bij emotieregulatie tussen sessies
• Gezonde voeding ondersteunt hersenen

EMDR Therapeut Vinden

Kwalificaties:
• EMDR-gecertificeerd therapeut (VEN - Vereniging EMDR Nederland, of EMDR België)
• GZ-psycholoog of psychotherapeut
• Ervaring met vrouwen/hormonale aandoeningen (ideaal)

Waar zoeken:
• Via huisarts (basis GGZ of gespecialiseerde GGZ)
• VEN website (therapeutenzoeker)
• EMDR België website

Vergoeding: Basisverzekering (eigen risico + mogelijk eigen bijdrage)

Wat te Verwachten

Aantal sessies:
• 8-15 sessies (afhankelijk van aantal/ernst trauma's)
• Minder sessies dan traditionele praattherapie

Tijdens/na sessie:
• Emotioneel intens (huilen, boosheid normaal)
• Vermoeidheid na sessie (verwerking kost energie)
• Dromen/herinneringen tussen sessies (normale verwerking)

Verbetering PMDD:
• Niet direct, geleidelijk
• Na trauma-verwerking: minder intense PMDD-reacties
• Beter kunnen omgaan met luteale fase

Veelgestelde Vragen

"Moet ik details vertellen van trauma?" Niet noodzakelijk in alle details. Focus ligt op verwerking, niet op verhaal vertellen.

"Is EMDR veilig tijdens PMDD?" Ja, mits sessies in folliculaire fase (goede periode). Luteale fase vermijden (te kwetsbaar).

"Werkt EMDR bij iedereen?" Niet bij iedereen even goed. Sommigen hebben meer sessies nodig, sommigen reageren niet. Bij onvoldoende effect kan trauma-focused CGT een optie zijn. Bespreek alternatieven met je therapeut.

"Kan EMDR PMDD genezen?" EMDR geneest PMDD niet, maar kan symptomen verlichten als trauma een verergerende factor is.

---

*Dit artikel is bedoeld voor educatieve doeleinden. EMDR moet altijd worden uitgevoerd door een gecertificeerde EMDR-therapeut.*

Laatste update: November 2024 Leestijd: 9 minuten

---

*Dit artikel is bedoeld voor educatieve doeleinden en vervangt geen medisch advies. Bespreek behandelopties altijd met je arts of gynaecoloog.*