PMDD en de Feestdagen: Overleven Zonder Jezelf te Verliezen
"De gezelligste tijd van het jaar"
Het is die tijd van het jaar weer. Overal hoor je "It's the Most Wonderful Time of the Year" en zie je gelukkige families in reclames. Maar voor vrouwen met PMDD voelt het vaak als allesbehalve wonderlijk. Verplichte familiebijeenkomsten. Eindeloze verwachtingen. Nul tijd voor jezelf. En je hormonen die precies in december besluiten om compleet door te draaien.
Ik heb genoeg feestdagen meegemaakt waar ik huilend op de wc zat terwijl iedereen aan de kersttafel zat. Waar ik ruzie maakte over iets onbenulligs omdat mijn zenuwstelsel op ontploffen stond. Waar ik mezelf haatte omdat ik "de sfeer verpestte." Tot ik leerde dat het niet aan mij lag - en dat ik dingen anders kon aanpakken.
Waarom de feestdagen zo zwaar zijn met PMDD
De perfecte storm
De feestdagen creëren een perfecte storm voor PMDD-symptomen:
- 1. Stress overload
- Cadeaus kopen, eten voorbereiden, het huis versieren
- Sociale verplichtingen die je niet kunt weigeren
- Financiële druk (en de stress die daarbij hoort)
- De druk om "gezellig" te zijn terwijl je je ellendig voelt
- 2. Geen routine
- Je normale ritme valt weg
- Je slaapt slechter door late avonden
- Je eet anders (meer suiker, meer alcohol)
- Je beweegt minder
- 3. Familiedynamiek
- Oude patronen worden getriggerd
- Mensen die niet begrijpen wat PMDD is
- Goedbedoelde maar pijnlijke opmerkingen ("Je ziet er moe uit")
- Weinig ruimte om grenzen aan te geven
Herken je dit?
- Je staat met kerst op en voelt al dat het geen goede dag gaat worden
- Je snauwd naar je partner over hoe de tafel gedekt moet worden
- Je voelt je schuldig omdat je niet "in de stemming" bent
- Je trekt je terug en iedereen vraagt "wat er aan de hand is"
- Je eet te veel, drinkt te veel, en voelt je daarna nog slechter
- Je hebt ruzie met familieleden over dingen die normaal geen probleem zijn
- Je ligt 's nachts wakker met angst voor de volgende dag
De strategieën die écht werken
Dit jaar doe je het anders. Niet perfect - maar beter.
1. Plan je cyclus in je agenda
Kijk naar je cyclus en bereken wanneer je luteale fase valt. Als dat precies op kerst is, weet je wat je te wachten staat. Geen verrassing, maar voorbereiding.
- Praktisch:
- Markeer je luteale fase in je agenda
- Plan de zwaardere verplichtingen buiten deze periode (indien mogelijk)
- Communiceer met je partner: "Rond 23-25 december ben ik in mijn moeilijke fase"
2. Stel grenzen - vóór de feestdagen
Dit is het moment om grenzen te stellen. Niet op de dag zelf wanneer je al in overlevingsmodus bent, maar nu.
- Voorbeelden:
- "We komen dit jaar alleen eerste kerstdag, niet beide dagen"
- "Ik trek me af en toe terug en dat is niet persoonlijk"
- "We eten dit jaar thuis en komen daarna langs voor koffie"
- "Ik doe dit jaar niet mee aan het cadeau-circus"
- Het helpt om:
- Grenzen vooraf te communiceren (niet in het moment)
- Je partner of een vertrouwd iemand in te schakelen als "buffer"
- Accepteren dat niet iedereen het begrijpt - en dat dat oké is
3. Bereid je SOS-kit voor
Een fysieke kit voor als het misgaat:
- In je tas:
- Oordopjes of noise-cancelling koptelefoon
- Een kalmerend snack (noten, pure chocolade 70%+)
- Magnesium supplementen
- Een kaartje met grounding-oefeningen
- Je telefoon met een rustgevende playlist
- In je hoofd:
- Een "escape route" (weten waar je naartoe kunt als je even weg moet)
- Een codewoord met je partner (bijv. "Ik heb hoofdpijn" = ik moet nu weg)
- Zelfcompassie: "Dit is mijn PMDD, niet wie ik ben"
4. Bescherm je slaap
Slaap is je anker. Zonder goede slaap valt alles om.
- Praktisch:
- Ga niet elke avond laat naar bed "omdat het feest is"
- Kies: één late avond, daarna weer op tijd
- Geen alcohol na 20:00 (verstoort je slaap)
- Neem magnesium voor het slapen
5. Kies je battles
Je kunt niet alles. Dit jaar kies je bewust wat je energie waard is.
- Niet de moeite waard:
- Perfecte cadeaus voor iedereen
- Het "perfecte" kerstdiner
- Naar elke uitnodiging gaan
- Discussies winnen aan tafel
- Wél de moeite waard:
- Tijd voor jezelf (ook al is het 10 minuten op de wc)
- Beweging (een korte wandeling doet wonderen)
- Verbinding met de mensen die er écht toe doen
- Jezelf vergeven als het niet perfect gaat
6. Communiceer met je partner
Je partner kan je grootste steun zijn - als ze weten wat je nodig hebt.
- Zeg dit vóór de feestdagen:
- "Ik ga waarschijnlijk moeilijke momenten hebben"
- "Dit is wat ik nodig heb: [concrete vraag]"
- "Als ik me terugtrek, geef me ruimte"
- "Ons codewoord voor 'ik moet weg' is..."
- Vraag specifiek:
- "Kun jij de gesprekken aan tafel leiden als ik stil ben?"
- "Kun jij rijden zodat ik geen alcohol hoef te weigeren?"
- "Kun jij onze exit regelen als ik een teken geef?"
7. Verlaag de lat
Dit is niet het jaar voor perfectie. Dit is het jaar voor overleven - en dat is genoeg.
- Mindset shift:
- Van: "Ik moet gezellig zijn" → Naar: "Ik hoef alleen aanwezig te zijn"
- Van: "Iedereen verwacht veel van mij" → Naar: "Mijn welzijn gaat voor"
- Van: "Ik mag de sfeer niet verpesten" → Naar: "Mijn gevoelens zijn valide"
Wat als het toch misgaat?
Het zal niet perfect gaan. En dat is oké.
- Als je een uitbarsting hebt:
- Verwijder jezelf uit de situatie (badkamer, buiten)
- Adem: 4 tellen in, 7 tellen vasthouden, 8 tellen uit
- Herinner jezelf: "Dit is PMDD, niet wie ik ben"
- Neem de tijd die je nodig hebt
- Je hoeft je niet te verontschuldigen voor je ziekte - wel voor gedrag dat anderen kwetst
- Na de feestdagen:
- Wees lief voor jezelf
- Reflecteer zonder jezelf te veroordelen
- Noteer wat wel en niet werkte
- Plan herstel-tijd in
Mijn eigen feestdagen-protocol
Na jaren van worstelen heb ik mijn eigen systeem:
- Vóór de feestdagen: Cyclus checken, grenzen communiceren, verwachtingen managen
- Tijdens: SOS-kit bij me, partner als backup, bewust kiezen waar ik energie in steek
- Als het moeilijk wordt: Terugtrekken, ademen, zelfcompassie
- Na afloop: Minimaal één dag compleet rust
Het is niet perfect. Maar het is beter dan vroeger.
De kracht van "nee"
Het belangrijkste wat ik heb geleerd: "nee" zeggen is geen falen. Het is zelfbehoud.
- Nee tegen de derde familiebijeenkomst
- Nee tegen laat opblijven elke avond
- Nee tegen de verwachting dat je "gezellig" moet zijn
- Nee tegen schuldgevoel over je grenzen
Elke "nee" tegen iets wat je energie kost, is een "ja" tegen jezelf.
Je bent niet alleen
Als je dit leest en denkt "dit ben ik" - weet dan dat duizenden vrouwen hetzelfde voelen. Via mijn TikTok (@pmddval) hoor ik elke december verhalen van vrouwen die worstelen met de feestdagen. Je bent niet gek. Je bent niet ondankbaar. Je hebt een aandoening die extra uitdagend is in deze periode.
Maak van 2026 je jaar
De feestdagen zijn één ding - maar wat als je het hele jaar beter zou kunnen omgaan met PMDD? Het PMDD Veerkracht Programma geeft je de tools die je nodig hebt:
- Module 3: Stress & Emotieregulatie - precies wat je nodig hebt voor stressvolle periodes
- Module 4: Communicatie & Relaties - leer grenzen aangeven zonder schuldgevoel
- Module 6: Je Lange-Termijn Plan - bouw een systeem dat werkt, maand na maand
*Valeria is PMDD Coach & Ervaringsdeskundige met 10+ jaar ervaring met PMDD. Ze helpt vrouwen om hun leven terug te krijgen - ook tijdens de feestdagen.*
