Suïcidale Gedachten bij PMDD: Herkennen, Begrijpen en Hulp Zoeken

🚨 BEN JE NU IN CRISIS? Bel direct 113 Zelfmoordpreventie (24/7 gratis) Of ga naar de Spoedeisende Hulp

---

Suïcidale Gedachten bij PMDD: Je Bent Niet Alleen

Tot 30% van vrouwen met PMDD ervaart suïcidale gedachten, vooral in de week voor de menstruatie. Dit is een serieus symptoom van PMDD, geen zwakte of karakterfout.

Belangrijkste Boodschap

Dit zijn NIET je echte gedachten - dit is PMDD:
• Ze worden veroorzaakt door hormonale schommelingen
• Ze zijn tijdelijk (verdwijnen meestal met menstruatie)
• Ze zijn behandelbaar
• Er is hoop en hulp beschikbaar

Waarom Treden Suïcidale Gedachten Op bij PMDD?

De Biologische Verklaring

Tijdens de luteale fase:
• Progesteron wordt omgezet in allopregnanolone
• Bij PMDD reageert het brein paradoxaal op allopregnanolone
• In plaats van kalmerend (via GABA-A receptoren) werkt het activerend
• Dit veroorzaakt extreme angst, wanhoop en depressieve gevoelens

Serotonine dysregulatie:
• Hormonale schommelingen beïnvloeden serotonine beschikbaarheid
• Lage serotonine = verhoogd risico op depressie en suïcidaliteit
• Dit verklaart waarom SSRIs effectief zijn

Het Cyclische Patroon

PMDD suïcidaliteit is anders dan chronische suïcidaliteit:

Cyclisch patroon:
• Gedachten komen op tijdens luteale fase (meestal dag 21-28)
• Intensiteit neemt toe richting menstruatie
• Piek: 2-3 dagen voor menstruatie
• Verdwijnen meestal binnen 24-48 uur na start menstruatie

Herhalend:
• Kan elke cyclus terugkeren
• Voorspelbaar (track via DRSP of PMDD Veerkracht App)
• "Ik weet dat het komt en gaat, maar in het moment voelt het echt"

Tijdelijk:
• Gaat over met menstruatie
• "Waar maakte ik me druk om?" gevoel in folliculaire fase
• Dit geeft hoop: het is NIET permanent

Verschillende Niveaus van Suïcidale Gedachten

Niveau 1: Passieve Gedachten (Mild - Monitoring)

Wat zijn het:
• "Ik wou dat ik er niet meer was"
• "Ik wil gewoon slapen en niet meer wakker worden"
• "Het zou makkelijker zijn als ik dood was"
• "Ik zie de toekomst niet zitten"

Kenmerken:
• Geen concrete plannen
• Geen voornemen tot actie
• Meer een ontsnappingswens
• "Ik wil niet dood, maar ook niet zo leven"

Wat te doen:
• Neem het serieus (ook al voelt het "niet erg genoeg")
• Vertel iemand (vriend, partner, familie)
• Gebruik emotieregulatie technieken
• Verhoog zelfzorg
• Activeer je veiligheidsplan
• Ga NIET alleen zijn

Niveau 2: Actieve Gedachten (Matig - Actie Nodig)

Wat zijn het:
• "Ik wil dood"
• "Ik denk na over hoe ik het zou doen"
• "Misschien moet ik het gewoon doen"
• Gedachten komen vaker en intenser

Kenmerken:
• Meer concreet dan passieve gedachten
• Beginnen van methode overwegen
• Nog geen concrete plannen
• Strijd tussen willen leven en willen stoppen

Wat te doen:
• BEL 113 ZELFMOORDPREVENTIE (0800-0113, 24/7 gratis)
• Vertel iemand die je vertrouwt
• Ga naar huisarts of psychiater (spoed)
• Gebruik crisis vaardigheden (zie hieronder)
• Maak omgeving veilig (medicatie bij anderen, gevaarlijke voorwerpen weg)
• NIET alleen zijn - blijf bij iemand

Niveau 3: Plannen/Voorbereiden (Ernstig - CRISIS)

Wat is het:
• Concrete plannen maken
• Methode kiezen
• Middelen verzamelen (pillen, etc.)
• Afscheidsbrief schrijven
• Zaken regelen (testament, spullen weggeven)
• Afstand nemen van dierbaren

Dit is een NOODSITUATIE:
• BEL 113 NU (0800-0113)
• Of BEL 112 (spoed)
• Of GA NAAR SPOEDEISENDE HULP
• Vertel iemand: "Ik ben niet veilig, ik heb plannen, ik heb hulp nodig NU"

Crisis Coping Strategieën

Wanneer suïcidale gedachten komen, kun je deze technieken gebruiken om de crisis te overleven:

TIPP - Voor Intense Crisis (DBT)

T - Temperature:
• Koud water op gezicht (30 seconden)
• Koude douche
• IJsblokjes op polsen/nek
• Activeert vagus zenuw → direct kalmerend effect

I - Intense Exercise:
• Hardlopen (10-15 min)
• 50x jumping jacks
• Push-ups tot uitputting
• Laat emotie via lichaam los

P - Paced Breathing:
• 4 tellen inademen
• 4 tellen vasthouden
• 6 tellen uitademen
• Herhaal 10 keer

P - Paired Muscle Relaxation:
• Span alle spieren aan (5 sec)
• Laat volledig los (10 sec)
• Voel het verschil

Meer over DBT-vaardigheden en emotieregulatie.

Afleiding (ACCEPTS - DBT)

A - Activities:
• Kamer opruimen
• Puzzel maken
• Serie kijken
• Koken/bakken

C - Contributing:
• Iemand helpen
• Review schrijven
• Compliment geven

C - Comparisons:
• "Vorige cyclus heb ik het ook overleefd"
• "Over 3 dagen begint menstruatie en verdwijnt dit"

E - Emotions:
• Grappige video's
• Muziek die andere emotie oproept

P - Pushing Away:
• Visualiseer gedachten in een ballon die wegdrijft
• "STOP" zeggen tegen gedachte
• Stel gedachten uit: "Ik denk hier morgen over na"

T - Thoughts:
• Tel terug van 100 in stappen van 7
• Reciteren van gedicht/liedtekst
• Focussen op iets complex

S - Sensations:
• IJsblokje in hand houden
• Sterke geur (pepermunt, ammoniak)
• Pittig eten
• Harde muziek

Grounding (5-4-3-2-1)

Gebruik je zintuigen om in het huidige moment te komen:

5 dingen die je ZIET 4 dingen die je VOELT (fysiek) 3 dingen die je HOORT 2 dingen die je RUIKT 1 ding die je PROEFT

Waarom Het Moeilijk Is om Hulp te Zoeken

Veelvoorkomende Barrières

Schaamte:
• "Ik ben zwak"
• "Anderen hebben het erger"
• "Ik overdrijf"

Onbegrip:
• "Het is maar hormonen"
• "Wacht gewoon tot je menstruatie"
• "Je bent niet echt suïcidaal"

Angst:
• Angst voor opname
• Angst voor stigma
• Angst om mensen te belasten
• Angst dat niemand het begrijpt

Bagatellisering:
• "Het is elke maand, dus ik moet ermee leren leven"
• "Het gaat vanzelf over"
• "Ik ben het gewend"

Waarom Je Toch Hulp MOET Zoeken

Suïcidale gedachten bij PMDD zijn:
• Een medisch symptoom (zoals koorts bij griep)
• Behandelbaar (met medicatie en therapie)
• Niet jouw schuld
• NIET "normaal" - zelfs niet bij PMDD

Zonder behandeling:
• Gedachten kunnen erger worden
• Risico op actie neemt toe
• Levenskwaliteit blijft laag
• Isolatie neemt toe

Met behandeling:
• 60-90% verbetering mogelijk
• Suïcidale gedachten kunnen volledig verdwijnen
• Kwaliteit van leven verbetert significant

Wanneer Direct Hulp Zoeken?

BEL 113 NU Bij:

• Je hebt concrete plannen
• Je overweegt methoden
• Je bent middelen aan het verzamelen
• Je schrijft afscheidsbrief
• Je regelt zaken (testament, spullen weggeven)
• Je vertrouwt jezelf niet
• Je bent alleen en voelt drang tot actie
• Je bent bezig met zelfbeschadiging

Ga Naar Spoedeisende Hulp Bij:

• Je hebt pillen genomen
• Je bent bezig met suïcide poging
• Je bent niet veilig alleen
• 113 is bezet en je hebt DIRECTE hulp nodig
• Iemand kan je brengen

Bel Je Psychiater/Psycholoog Bij:

• Je hebt regelmatig suïcidale gedachten
• Gedachten verergeren
• Veiligheidsplan is niet voldoende
• Je hebt intensievere behandeling nodig
• Medicatie werkt niet goed genoeg

Hulpbronnen - Wie Kan Je Bellen?

Crisis Hulplijnen (24/7, Gratis, Anoniem)

113 Zelfmoordpreventie:
• Telefoon: 113 of 0800-0113
• Chat: www.113.nl (13:00-07:00)
• Gratis, anoniem, getrainde vrijwilligers
• Voor suïcidale gedachten, plannen, crisis

Luisterlijn:
• Telefoon: 088-0767000
• Voor als 113 bezet is
• Luisterend oor, geen oordeel

Mind Korrelatie (jongeren tot 25 jaar):
• www.mindkorrelatie.nl
• Gespecialiseerd in jongeren

Sensoor (jongeren tot 25 jaar):
• Telefoon: 0900-1450
• Chat: www.kindertelefoon.nl

Professionele Hulp

Huisartsenpost (avond/weekend):
• Lokaal nummer via www.huisartsenpost.nl
• Kan crisis psychiater inschakelen
• Kan spoedrecept geven

Crisisdienst GGZ:
• Via huisarts of huisartsenpost
• 24/7 bereikbaar
• Psychiatrische crisis interventie
• Kan spoedopname regelen

Spoedeisende Hulp (SEH):
• Dichtstbijzijnde ziekenhuis
• Psychiater consulent aanwezig
• Veiligheid beoordeling
• Mogelijk opname op crisis afdeling

Behandeling van Suïcidale Gedachten bij PMDD

Medicamenteuze Behandeling

SSRIs (Eerste Keus):
• 60-75% verbetering van suïcidale gedachten
• Werkt binnen 1-3 dagen bij PMDD
• Continue of intermitterende behandeling
• Voorbeelden: Sertraline, Fluoxetine

Effectiviteit bij suïcidaliteit:
• Significant vermindering suïcidale gedachten
• Soms volledige remissie
• Werkt sneller bij PMDD dan bij depressie

Anticonceptiepil (Aanvullend):
• Stabiliseert hormonen
• Kan suïcidale gedachten verminderen
• Vaak in combinatie met SSRI

GnRH-behandeling (Bij Therapieresistentie):
• Schakelt hormonen volledig uit
• 80-90% verbetering alle PMDD symptomen
• Inclusief suïcidale gedachten
• Voor ernstige, therapieresistente PMDD

Chirurgie (Definitieve Oplossing):
• Bij zeer ernstige, levensbedreigende PMDD
• 90-95% genezen
• Suïcidale gedachten verdwijnen meestal volledig

Psychologische Behandeling

Cognitieve Gedragstherapie (CGT):
• Uitdagen van suïcidale gedachten
• "Is dit PMDD-gedachte of feit?"
• Alternatieve gedachten ontwikkelen
• Probleemoplossing vaardigheden

Dialectische Gedragstherapie (DBT):
• Crisis overleving vaardigheden (TIPP)
• Emotieregulatie
• Distress tolerance
• Mindfulness

Combinatie Medicatie + Therapie:
• Meest effectief (70-85% verbetering)
• SSRI stabiliseert biologie
• Therapie geeft coping vaardigheden

Het PMDD Veerkracht Programma biedt beide: ondersteuning bij medicatie én DBT/CGT-vaardigheden in een geïntegreerd programma.

Veiligheidsplan Maken

Essentieel bij suïcidale gedachten:
• Concreet plan voor crisis momenten
• Stappen om te nemen
• Mensen om te bellen
• Coping strategieën
• Omgeving veilig maken

Lees het complete artikel over veiligheidsplan maken.

PMDD Suïcidaliteit vs Chronische Suïcidaliteit

Hoe Herken Je Het Verschil?

PMDD Suïcidaliteit:
• Cyclisch (alleen luteale fase)
• Verdwijnt met menstruatie
• "Ik wil dit niet, het overkomt me"
• Hormonaal gedreven
• Voorspelbaar patroon

Chronische Suïcidaliteit:
• Constant aanwezig (hele cyclus)
• Verdwijnt NIET met menstruatie
• Mogelijk andere diagnose (depressie, PTSS, bipolair)
• Niet hormonaal
• Geen cyclisch patroon

Als gedachten NIET verdwijnen met menstruatie:
• Heroverweeg diagnose
• Mogelijk comorbide depressie
• Intensievere behandeling nodig
• Bespreek met psychiater

Wat Familie/Vrienden Moeten Weten

Voor Naasten: Hoe Te Ondersteunen

Neem Het Serieus:
• Ook al "gaat het over met menstruatie"
• Ook al is het "elke maand"
• Suïcidale gedachten zijn altijd serieus

Wat Te Doen:
• Luister zonder oordeel
• Vraag direct: "Heb je plannen om jezelf pijn te doen?"
• Bel 113 samen
• Blijf bij persoon tot crisis over is
• Help met veiligheid (medicatie wegnemen, gevaarlijke voorwerpen)

Wat NIET Te Doen:
• "Het komt wel goed"
• "Je overdrijft"
• "Het is gewoon je cyclus"
• Alleen laten
• Bagatelliseren

Na Crisis:
• Help met opvolgen behandeling
• Herinner aan veiligheidsplan
• Blijf contact houden
• Geen schuldgevoel opladen

Voor Partners: Specifieke Tips

Anticiperen:
• Weet wanneer risico periodes zijn (dag 21-28)
• Verhoog alertheid tijdens luteale fase
• Plan geen grote conflicten/gesprekken
• Extra ondersteuning bieden

Tijdens Crisis:
• Veiligheidsplan activeren
• Niet discussiëren over rationaliteit
• Fysiek aanwezig zijn
• Medicatie beheren

Na Menstruatie:
• Evalueer samen
• Update veiligheidsplan
• Vergeving en zelfcompassie
• Geen blame of schaamte

Meer in het artikel over praten met je partner.

Hoop: Het Wordt Beter

Behandeling Werkt

Met SSRIs:
• 60-75% significante verbetering
• Suïcidale gedachten verminderen of verdwijnen
• Vaak binnen 2-3 cycli merkbaar effect

Met GnRH:
• 80-90% verbetering
• Gedachten verdwijnen meestal volledig
• Voor therapieresistente PMDD

Met Chirurgie:
• 90-95% genezen
• Suïcidale gedachten verdwijnen permanent
• Voor zeer ernstige gevallen

Verhalen van Hoop

Wat vrouwen rapporteren:
• "Met SSRIs heb ik die donkere gedachten niet meer"
• "Na operatie ben ik mijzelf weer, elke dag"
• "DBT-vaardigheden redden mijn leven elke cyclus"
• "Het PMDD Veerkracht Programma gaf me community en hoop"

Essentieel Om Te Weten:
• Dit is NIET blijvend
• Behandeling bestaat en werkt
• Je bent niet de enige
• Er is hoop

Crisis Survival Kit

Maak een fysieke doos met:

Grounding items:
• Foto's van dierbaren
• Brieven van jezelf (geschreven in goede fase)
• Favoriete geur (lavendel, etc.)
• Stress ball
• Soft textu (zachte deken, knuffel)

Distraction:
• Puzzelboekje
• Favoriete snack
• Spotify playlist (opbeurend)
• Lijst met grappige video's

Crisis contact:
• 113 nummer (groot geschreven)
• Nummers vertrouwenspersonen
• Veiligheidsplan copy
• Crisis coping card

Reminders:
• "Dit is tijdelijk - menstruatie komt eraan"
• "Ik heb dit al [X] keer overleefd"
• "Dit is PMDD, niet mijn echte ik"
• Foto van jezelf in goede fase

Praktische Actiestappen

In Folliculaire Fase (Goede Dagen):

Voorbereiding:
• Maak veiligheidsplan
• Deel plan met vertrouwenspersonen
• Maak crisis survival kit
• Schrijf brief aan jezelf voor crisis
• Bespreek suïcidale gedachten met behandelaar
• Overweeg medicatie start/aanpassing

Behandeling:
• Start SSRI (bespreek met arts)
• Begin therapie (CGT of DBT)
• Schrijf in voor PMDD Veerkracht Programma

In Luteale Fase (Risico Periode):

Dag 14-21 (Early Warning):
• Verhoog zelfzorg
• Dagelijkse check-in met jezelf
• Alert op vroege signalen
• Activeer ondersteuningsnetwerk

Dag 21-28 (Hoog Risico):
• Dagelijks contact met vertrouwenspersoon
• Medicatie bij anderen (als van toepassing)
• Crisis kaart altijd bij je
• NIET alleen 's avonds/nachts
• 113 in snelkeuze telefoon
• Gebruik PMDD Veerkracht App voor dagelijkse check-ins

Bij Crisis:
• TIPP gebruiken (koud water, beweging, ademhaling)
• Bel iemand (vertrouwenspersoon of 113)
• Ga NIET alleen zijn
• Gebruik crisis coping strategieën
• Indien niet veilig: SEH of 112

Na Menstruatie (Evaluatie):

Reflecteren:
• Wat hielp?
• Wat maakte het erger?
• Wie was er voor je?

Updaten:
• Veiligheidsplan aanpassen
• Crisis kit aanvullen
• Behandeling evalueren met arts

Vergeven:
• Jezelf (zelfcompassie)
• Anderen (als dingen gezegd zijn)
• "Dit was PMDD, niet ik"

Veelgestelde Vragen

"Als ik dit vertel, word ik dan opgenomen?" Niet automatisch. Opname gebeurt alleen bij acuut gevaar en meestal vrijwillig. Praten over suïcidale gedachten leidt niet automatisch tot opname.

"Denkt iedereen met PMDD over suïcide?" Nee. 30% heeft suïcidale gedachten, 70% niet. Maar als jij ze hebt, ben je niet de enige en is hulp beschikbaar.

"Gaan de gedachten weg met behandeling?" Bij de meeste vrouwen: ja. Met SSRIs verdwijnen of verminderen suïcidale gedachten significant bij 60-75%.

"Is dit een teken dat ik PMDD niet aankan?" Nee. Dit is een symptoom van PMDD, geen persoonlijk falen. Het betekent dat je intensievere behandeling nodig hebt.

"Moet ik dit vertellen aan mijn werkgever?" Niet verplicht. Maar bij frequent verzuim kan het helpen. Je kunt zeggen "medische aandoening, cyclisch" zonder details. Zie werk en PMDD.

Wat Na Een Crisis?

Direct Na Crisis (Eerste 48 uur)

Veiligheid:
• Blijf bij iemand
• Medicatie nog bij anderen
• Geen alcohol
• Voldoende slaap
• Gezonde voeding

Follow-up:
• Afspraak maken met behandelaar (binnen 7 dagen)
• Crisis evalueren
• Behandeling aanpassen indien nodig

Behandeling Intensiveren

Als veiligheidsplan regelmatig wordt geactiveerd:

Medicatie:
• SSRI start/verhoging
• Andere SSRI proberen
• GnRH-behandeling overwegen

Therapie:
• Intensiever (2x/week)
• DBT vaardigheden training
• Groepstherapie

Acute Zorg:
• Vrijwillige opname (crisis afdeling)
• Dagbehandeling programma
• Intensieve thuiszorg

Definitieve Oplossing:
• Chirurgische behandeling evalueren
• GnRH-test om te voorspellen of operatie werkt

Preventie Volgende Cyclus

Farmacologisch:
• Zorg dat medicatie optimaal is
• Tijdig starten intermitterende SSRI
• Continue behandeling overwegen

Psychologisch:
• Veiligheidsplan updaten
• Crisis coping oefenen
• Therapie continueren
• Emotieregulatie vaardigheden trainen

Sociaal:
• Vertrouwenspersonen informeren
• Check-in systeem afspreken
• Community support zoeken
• Isolatie voorkomen

Boodschap van Hoop

Dit Is Wat Je Moet Weten

1. Het Is Niet Jouw Schuld
• PMDD is biologie, geen karakterzwakte
• Suïcidale gedachten zijn een symptoom
• Je hebt dit niet gekozen

2. Het Is Tijdelijk
• Gedachten verdwijnen met menstruatie
• Zelfs zonder behandeling gaat het over
• "7 dagen nog" - dat is haalbaar

3. Het Is Behandelbaar
• 60-90% verbetering met behandeling
• Suïcidale gedachten kunnen volledig verdwijnen
• Effectieve opties beschikbaar

4. Je Bent Niet Alleen
• 30% van vrouwen met PMDD heeft dit
• Community begrijpt het
• Professionele hulp is beschikbaar
• PMDD Veerkracht biedt 24/7 support

5. Er Is Hoop
• Behandeling werkt
• Vrouwen genezen of bereiken remissie
• Een normaal leven is mogelijk
• "Het wordt beter"

Crisis Contact - Nog Een Keer

Als je NU suïcidale gedachten hebt:

📞 113 - Zelfmoordpreventie (gratis, 24/7) 💬 www.113.nl - Chat (13:00-07:00) 🚨 112 - Spoed (levensgevaar) 🏥 Spoedeisende Hulp - Ga naar dichtstbijzijnde ziekenhuis

Onthoud:
• Dit is PMDD, niet de waarheid
• Over enkele dagen verdwijnt dit
• Je hebt dit eerder overleefd
• Je kunt dit nu ook overleven
• Bel iemand, ga NIET alleen zijn

---

*Dit artikel is bedoeld voor educatieve doeleinden en vervangt geen professionele crisis interventie of medische behandeling. Bij acute suïcidale gedachten: bel direct 113 Zelfmoordpreventie, ga naar de Spoedeisende Hulp, of bel 112. Suïcidale gedachten bij PMDD zijn een serieus medisch symptoom dat professionele behandeling vereist. Bespreek dit altijd met je psychiater, psycholoog of huisarts. Als je je niet veilig voelt: zoek direct hulp.*

Laatste update: December 2024 Leestijd: 14 minuten